آمارها همیشه تکلیف کار را روشن می‌کنند. بر اساس آمارهای دریافتی، استفاده از مانیتورینگ و کنترل خط تولید، میزان بهره‌وری را بین 20 الی 30 درصد افزایش می‌یابد. خط تولید در تمام صنایع همواره به نظارت‌هایی نیاز دارد. نظارت‌ها و کنترل‌هایی که برای بهبود عملکرد خط تولید انجام می‌شوند، در کاهش خطاهای محصولات اهمیت زیادی دارند.
کنترل خط تولید می‌تواند بر بهبود کیفیت محصولات نهایی هم تاثیر بگذارد. همچنین اهمیت مانیتورینگ خط تولید بر کاهش هزینه‌های تولید همواره مشهود بوده است. چرا که با استفاده از این فرآیند، خطاها و نواقصات محصولات نهایی تا حد بالایی کاهش می‌یابد و این موضوع موجب بهبود کیفیت نهایی و کاهش هزینه‌های اضافی می‌شود. به همین دلیل استفاده از این سیستم در کارخانجات و صنایع مختلف به شدت توصیه می‌شود. در ادامه این مطلب قصد داریم بیشتر با مانیتورینگ خط تولید آشنا شویم.
مانیتورینگ صنعتی
اگر بپرسید مانیتورینگ صنعتی چیست و به چه چیزی اشاره دارد، باید بگوییم مانیتورینگ صنعتی مجموعه‌ای از اقدامات اعم از جمع‌آوری داده‌ها و تجزیه و تحلیل‌هایی است که در نهایت منجر به بهبود کیفیت و عملکرد سیستم‌ها، ماشین‌آلات و دارایی‌های صنایع می‌شود. به طور کلی، مانیتورینگ به مجموعه اعمالی گفته می‌شود که برای بررسی وضعیت یک سیستم کاربرد دارد. در تعریف دیگر، می‌توان مانیتورینگ را نوعی نظارت دانست که بر عملکرد سیستم صنایع مختلف صورت می‌گیرد. با این کار، خطاها شناسایی شده و اصلاح می‌شوند.
اهمیت مانیتورینگ خط تولید
در مورد استفاده از سیستم‌های جدید و هزینه‌بر، همیشه این سوال پیش می‌آید که چرا باید برای آن هزینه کنیم مگر چه اهمیتی دارد؟ بروز خطاها و مشکلات را هرگز نمی‌توان در خط تولید نادیده گرفت. در واقع، نادیده گرفتن این موضوع باعث می‌شود کیفیت نهایی محصولات کاهش پیدا کند و در نهایت، به زیان خط تولید منجر می‌شود. مانیتورینگ خط تولید برای شناسایی خطاها، نقاط ضعف، نقاط قوت و بسیاری موارد دیگر کاربرد دارد.
علاوه بر این موارد، مانیتورینگ به وسیله نظارت کمک می‌کند مشکلات را به سرعت شناسایی کنید و برای حل آن‌ها اقدام کنید. مجموعه این اعمال تنها با نظم و برنامه‌ریزی سیستم‌های پیشرفته امکان‌پذیر است و به کمک نظارت فراهم می‌شود.
ویژگی‌های سیستم مانیتورینگ خط تولید
برای شناسایی یک سیستم مانیتورینگ کارا در خط تولید، ابتدا باید ویژگی‌های آن را شناخت. در ادامه به بررسی ویژگی‌های مهم یک سیستم مانیتورینگ می‌پردازیم.
- یکی از ویژگی‌های مهم سیستم مانیتورینگ خط تولید، کاربرد پسند بودن آن است؛ یعنی کاربرد به راحتی بتواند از آن استفاده کند و به اجزای داشبورد آن دسترسی داشته باشد.
- یک سیستم مانیتورینگ باید امکان مانیتورینگ بخش‌ها و پروتکل‌های مختلف را داشته باشد.
- مانتیوینگ خط تولید باید این توانایی را داشته باشد که دستگاه اجزا را به طور خودکار شناسایی کند.
- سیستم‌های مانیتورینگ مختلف باید با سرورهای ابری شرکت یا سازمان هماهنگ و یکپارچه باشد.
- یک ویژگی اصلی سیستم مانیتورینگ خوب، ارسال هشدار به کانال‌های ارتباطی است. این هشدار می‌تواند به صورت پیامک و ایمیل باشد و کاربران را به سرعت از خطاها یا نواقص مطلع سازد.
انواع سیستم‌های مانیتورینگ صنعتی
همانطور که گفته شد، مانیتورینگ و کنترل خط تولید برای تمام صنایع حائز اهمیت است. به همین دلیل، صنایع مختلف سرمایه‌گذاری زیادی روی این بخش انجام می‌دهند. از این رو، سیستم‌های مختلفی برای مانیتورینگ خط تولید طراحی شده‌اند که به اقتضای هدف یا شرایط صنایع مختلف استفاده می‌شوند. سه نوع مهم و پرکاربرد سیستم‌های مانیتورینگ صنعتی به صورت زیر تعریف می‌شوند.
- سیستم‌های نظارت بر تجهیزات
- سیستم‌های نظارت بر اماکن
- سیستم‌های مانیتورینگ وسایل نقلیه
کاربردهای سامانه کنترل و مانیتورینگ ماشین‌آلات صنعتی و خطوط تولید
جایگاه سامانه کنترل و مانیتورینگ همیشه در تولید تولید پررنگ بوده است. امروزه دیگر صنایع مختلف هرگز ریسک عدم استفاده از سامانه مانیتورینگ را به جان نمی‌خرند. کنترل خط تولید، کاربردهای زیادی دارد و در صنایع مختلف به شکل‌های متفاوتی استفاده می‌شود. البته باید به این نکته هم توجه کرد که مقصود نهایی مانیتورینگ خط تولید، نظارت بر عملکرد اجزا است و جز این هدف از عهده کار دیگری بر نمی‌آید. البته همین هدف هم یک موضوع پراهمیت است که باید به آن توجه کرد. در ادامه، کاربردهای مختلف سامانه کنترل و مانیتورینگ را بررسی می‌کنیم.
مانیتورینگ فلو
فلو یا جریان یکی از بخش‌های مهمی است که در سیستم‌های مختلف باید مرتب بررسی شود. مانیتورینگ جریان یا فلو به وسیله ابزارهای پیشرفته‌ای همچون فلومتر انجام می‌گیرد. موضوع جمع‌آوری داده‌ها و ارسال به موقع داده به کاربر، در مانیتورینگ فلو اهمیت زیادی دارد.
مانیتورینگ فشار
موضوع بررسی دقیق و مداوم فشار در دستگاه‌های مرتبط اهمیت زیادی دارد. عدم بررسی آن و تنظیم به موقع یا رفع نواقصات، خطرناک بوده و می‌تواند زمینه‌ساز بروز حوادث محیط کار شود. بیشتر دستگاه‌هایی که در زمینه فشار ساخته شده‌اند و در صنعت ماشین‌آلات استفاده می‌شوند، مکانیکی هستند. به همین دلیل به طور مستقیم نمی‌توان از سیستم‌های حرفه‌ای مانیتورینگ در آن‌ها استفاده کرد. بنابراین در این سیستم بهتر است داده‌های اولیه به داده‌های دیجیتالی تبدیل شده و سپس به سیستم اصلی مانیتورینگ ارسال شوند. موضوع چگونگی تبدیل و ارسال داده‌های اولیه یکی از چالش‌برانگیزترین مسائل در مانیتورینگ فشار است.
مانیتورینگ سطوح
منظور از مانیتورینگ سطوح، مانیتورینگ سطح آب یا مواد شیمیایی در مخازن است. این مانیتورینگ در صنعت ماشین‌آلات یا صنایعی اهمیت دارد که بحث اندازه‌گیری دقیق یک ماده شیماییی مطرح می‌شود. به عبارت دیگر، اندازه‌گیری دقیق یک ماده شیمایی آن هم در یک محیط خطرناک شیمیایی موضوع مهمی است که اپراتور به راحتی نمی‌تواند انجام دهد و بدون شک، عوارض و خطراتی به همراه خواهد داشت. سیستم مانیتورینگ خط تولید اینجا به کمک ما می‌آید و به ما این امکان را می‌دهد که از دور و بدون حضور در محیط این کار را انجام دهیم. مانیتورینگ خط تولید هر لحظه نمونه‌برداری را از مخزن انجام می‌دهد و به سرعت به اطلاع کاربر می‌رساند.
مانیتورینگ دما
دما هم یکی دیگر از مواردی است که باید به صورت مرتب اندازه‌گیری شود. کم و زیاد شدن دما به صورت غیرعادی می‌تواند بر کیفیت محصولات تاثیر بگذارد. به همین دلیل در چنین صنایعی که بحث دما مطرح است معمولا از مانیتورینگ دما استفاده می‌شود که از طریق سنسورهای دما در سیستم پیاده سازی می‌شود.
مزایای استفاده از مانیتورینگ در خط تولید
چرا باید از مانیتورینگ در خط تولید استفاده کنیم؟ زمانی که بحث هزینه کردن برای نصب سیستم مانیتورینگ پیش می‌آید، مدیران و مسئولان این سوال حیاتی را مطرح می‌کنند. البته پاسخ به این سوال چندان هم دشوار نیست. جدا از افزایش کیفیت و کاهش هزینه‌ها مزایای دیگری هم برای مانیتورینگ خط تولید مطرح می‌شود. در ادامه قصد داریم به بررسی تمام مزایای استفاده از مانیتورینگ و کنترل خط تولید بپردازیم.
- ارائه شمای کلی فرآیند تولید در چرخه تولید محصول نهایی به صورت یک نمایش گرافیکی
- نمایش لحظه به لحظه یک فرآیند و امکان کنترل آن از دور برای کاربر
- نمایش پارامترهای مهم فرآیند تولید در تمام صنایع
- زمان کمتر برای بررسی و نظارت بخش‌های مختلف یک سیستم به صورت همزمان و از راه دور
- شناسایی و تشخیص سریع و زودهنگام بخش‌های مختلف یک سیستم
- رفع سریع ایرادات و نواقصات به وجود آمده و جلوگیری از پیشرفت نواقصات
- جلوگیری از هزینه‌های اضافی و تولید محصولات بی ارزش یا ایراددار
- جلوگیری از ایجاد اختلال در سیستم
- افزایش سرعت تولید به دلیل کاهش مشکلات احتمالی در چرخه تولید
- امکان افزایش کیفیت و عملکرد محصولات
سیستم‌ها و بخش‌های مختلف در سامانه کنترل و مانیتورینگ ماشین‌آلات صنعتی
در سیستم مانیتورینگ خط تولید، از ابزارهای مختلفی استفاده می‌شود. تمامی این ابزارها ضروری هستند و طراحی آن‌ها بر اساس تجربه و صلاحدید کارشناسان بوده است. حذف هر کدام از این بخش‌ها می‌تواند موجب اختلال سیستم مانیتورینگ شود.
- سنسورها: سنسورها، دما و فشار و سرعت و سایر ویژگی‌ها را اندازه می‌گیرند.
- دستگاه‌های جمع‌آوری داده: این دستگاه‌ها اطلاعات را توسط سنسورها دریافت می‌کنند.
- نرم‌افزارهای تحلیل داده: این نرم‌افزارها داده‌های جمع‌آوری‌شده را به صورت نمودار گرافیکی نمایش می‌دهند.
- سیستم‌های نمایش و گزارش‌دهی: این سیستم‌ها برای گزارش به کاربران طراحی شده‌اند.
- سیستم هشداردهی: این سیستم‌ها به طور خودکار فعال می‌شوند و کاربران را از شرایط غیرعادی باخبر می‌کنند.
- ربات‌ها و دستگاه‌های اتوماسیون صنعتی: دستگاه و ربات‌ها نقش سازنده‌ای در سیستم بر عهده دارند و در تولید محصول سهیم هستند.
جمع‌آوری
سامانه کنترل و مانیتورینگ، یک سیستم کارا و اقتصادی برای تمام صنایع است. این سامانه با نظارت بر عملکرد اجزای مختلف سیستم می‌تواند ایرادات و نواقص را به سرعت تشخیص دهد و به وسیله سیستم هشدار به اطلاع کاربردان برساند. سیستم‌های مذکور می‌توانند از کاهش کیفیت محصولات نهایی جلوگیری کرده و ایرادات را به سرعت شناسایی کنند. همین تشخیص به موقع اشکالات و رفع سریع آن‌ها از هزینه‌های اضافی که برای بازسازی و رفع ایرادات محصولات صرف می‌شود، جلوگیری می‌کند. بنابراین از مزایای اصلی مانیتورینگ خط تولید می‌توان به افزایش کیفیت محصولات خروجی خط تولید و کاهش هزینه‌ها اشاره کرد.
